Formalnie na Białorusi jest ustrój semiprezydencki, czyli forma rządów pośrednia pomiędzy rządami parlamentarnymi a prezydenckimi. Jednak według wskaźnika demokracji ogłoszonego w 2014 roku przez The Economist Białoruś jest państwem rządzonym autorytarnie.
Oficjalnie system rządów reguluje konstytucja z 1994 roku, znowelizowana dwa lata później. Ta zmiana doprowadziła do odwrotu od demokracji w kierunku autorytaryzmu prezydenckiego.
Białoruska konstytucja
W 1994 roku Rada Najwyższa Białorusi uchwaliła demokratyczną konstytucję. Już dwa lata później nowy prezydent Białorusi przeforsował zmiany, które w bardzo dużym stopniu ograniczyły demokrację u naszych sąsiadów poprzez zrewidowanie naczelnych zasad konstytucji z 1994 roku:
- zanegowana została zasada trójpodziału władzy,
- wprowadzono praktycznie absolutną władzę prezydenta,
- kontroli prezydenta poddano parlament i Sąd Konstytucyjny,
- pozbawiono praw człowieka i wolności obywatela.
Absolutna władza prezydenta
Prezydent Białorusi ma praktycznie nieograniczone uprawnienia w stosunku do całego aparatu państwa. Bardzo istotnym elementem ustroju Białorusi jest uznawanie wyższości dekretów prezydenckich nad ustawami oraz wyłączność na rozpisywanie referendum. W związku z tym władza Łukaszenki ma charakter dyktatorski. Prezydent m.in.:
- ma prawo do powoływania rządu, uchylania jego aktów, rozwiązywania parlamentu,
- ma prawo inicjatywy ustawodawczej, weta wobec ustaw, prawo występowania do parlamentu o zmianę zapisów konstytucji,
- jest głównodowodzącym sił zbrojnych, wprowadza stan wojenny, ogłasza mobilizację,
- decyduje o nadaniu obywatelstwa lub jego odebraniu, stosuje prawo łaski, wprowadza stan wyjątkowy.
Rola pozostałych organów państwa na Białorusi
Na Białorusi funkcjonują jeszcze trzy organy państwa, których rola w stosunku do uprawnień prezydent jest jednak marginalna:
- rząd kieruje bieżącą polityką wewnętrzną i zagraniczną kraju, wnosi projekty ustaw do parlamentu;
- parlament (składa się z Izby Reprezentantów i Rady Republiki) ustanawia najważniejsze prawa państwa;
Sąd Konstytucyjny orzeka o zgodności uchwał, ustaw dekretów i innych aktów prawnych z konstytucją. Liczy dwunastu członków, ale sześciu z nich powołuje prezydent.
Zobacz także: Czy wybory prezydenckie 2020 na Białorusi są wiarygodne?
Fot.: Jorono/Pixabay
