Narodowy spis powszechny odbędzie się w 2021 roku od 1 kwietnia do 30 września. Co bardzo ważne, pytania dotyczyć będą stanu na 31 marca o północy, tak aby wyniki były porównywalne. Udział w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 jest obowiązkowy.
W związku z pandemią po raz pierwszy w historii narodowy spis powszechny będzie realizowany metodą samospisu internetowego poprzez specjalny formularz. Oczywiście osobom, które nie będą mogły wypełnić formularza samodzielnie, pomocy udzielą rachmistrzowie spisowi telefonicznie lub w czasie wizyty osobistej.
Co to jest i w jakim celu organizuje się narodowy spis powszechny?
Spis powszechny w Polsce organizuje Główny Urząd Statystyczny (GUS). W czasie spisu zbiera się głównie informacje o miejscu zamieszkania, wieku, płci, poziomie wykształcenia, sytuacji zawodowej (przede wszystkim, czy dana osoba pracuje, w jakiej branży, ewentualnie czy jest osobą bezrobotną), narodowości, wyznaniu. Dane zebrane ze spisu powszechnego są niezwykle ważne dla wielu gałęzi gospodarki. Warto przytoczyć kilka przykładów:
- dane ze spisu powszechnego służą do tworzenia budżetów gmin, powiatów i województw w Polsce,
- na podstawie liczby mieszkańców uzyskanej w czasie spisu obliczane są kwoty przyznane przez Ministerstwo Finansów poszczególnym gminom,
- liczba miejsc w Parlamencie Europejskim obliczana jest proporcjonalnie na podstawie liczby mieszkańców danego kraju czy regionu,
- Ministerstwo Zdrowia rozdziela środki na ochronę zdrowia również według liczby mieszkańców regionów określonej przez narodowy spis powszechny.
Historia spisów ludności w Polsce
Spisy ludności mają w Polsce bardzo długą historię, a pierwszy odbył się w 1765 roku. Co ciekawe, był to spis tylko jednej grupy ludności i nosił nazwę „Spis ludności żydowskiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów”. Spis powszechny od zawsze miał bardzo wysoką rangę, ponieważ pierwszy spis obejmujący ludność Polski (z wyjątkiem szlachty i duchowieństwa) został uchwalony w czasie Sejmu Czteroletniego 22 czerwca 1789 roku. Jego pełna nazwa brzmi: „Lustracja dymów i podanie ludności”. Spis nie był imienny, a do wypełnienia były cztery tablice spisowe, które zawierały podział na płeć, zawód i stanowisko społeczne wszystkich mieszkańców domostwa.
Pierwszy powszechny spis ludności w Polsce
W kolejnych latach odbywały się spisy ludności, ale organizowane były przez państwa zaborcze, które zajmowały polskie ziemie. Dopiero 30 września 1921 roku przeprowadzono w wolnej Polsce pierwszy powszechny spis ludności. Założono, że spisy powszechne będą odbywały się co 10 lat. Kolejny miał miejsce w 1931 roku, ale następny dopiero 15 lat później, w związku z II wojną światową. Kolejne lata spisu to: 1950, 1960, 1970, 1978, 1988, 2002, 2011. Warto porównać wyniki pierwszego spisu w 1921 roku, spisu z 1946 roku zaraz po zakończeniu wojny i ostatniego z 2011 roku:
- w roku 1921 w Polsce mieszkało blisko 25,7 mln osób, z czego 25% w miastach, a 75% na wsi,
- zaraz po wojnie, w 1946 roku na terenie naszego kraju mieszkało 23,9 miliona osób, z czego 31% w miastach, a 69% na wsi,
- ostatni jak do tej pory spis powszechny z 2011 roku wskazał, że w Polsce mieszka 38,5 miliona osób, z czego 60% to mieszkańcy miast, a 40% wsi.
Fot. Geralt / Pixabay
