Młoda Polska to epoka przypadająca na przełom XIX i XX wieku. To przejście między jednym a drugim tysiącleciem zaważyło na tworzonej wtedy literaturze, a także filozofii.
Młoda Polska to po dwudziestoleciu międzywojennym druga najkrótsza epoka literacka.
Ramy czasowe i inne nazwy Młodej Polski
Młoda Polska to epoka literacka, która trwała mniej więcej od 1890 do 1918 roku. Jest to jedna z najkrótszych epok w historii. Nazwa pochodzi od cyklu artykułów Artura Górskiego, które ukazywały się w krakowskim „Czasie”. W całej Europie dominowała jednak podobna tendencja (np. Młode Niemcy). Tę samą epokę określa się także mianem:
- modernizmu – wskazującego na jej nowoczesność,
- neoromantyzmu – podkreślającego inspiracje romantyzmem,
- dekadentyzmu – od schyłku i upadku wieku, a takie poczucie mieli twórcy,
- fin de siécle – podkreślającego koniec wieku i niepewność tego, co przyniesie nowy.
Ważne prądy w tym okresie to także:
- symbolizm – wprowadzający nieograniczoność znaczeń za pomocą symboli,
- impresjonizm – skoncentrowany na utrwaleniu (przede wszystkim w malarstwie) ulotnego wrażenia,
- ekspresjonizm – skupiony na ukazaniu przeżyć wewnętrznych człowieka.
Filozofia Młodej Polski
Młoda Polska to epoka, w której dominowały nastroje pesymistyczne. Wynikały one z poczucia wyczerpania się wieku, który właśnie się kończył. Ludziom towarzyszyło poczucie znużenia, ale i zagrożenia tym, co przyniesienie przyszłość. Do najważniejszych koncepcji filozoficznych należały:
- schopenhaueryzm – od nazwiska Artura Schopenhauera, który głosił, że życiem ludzkim rządzi bezrozumny, bezzasadny i bezcelowy pęd do szczęścia, ponieważ jest ono jednak nieosiągalne, życie jest pasmem cierpień i męki,
- nietzscheanizm – od nazwiska Fryderyka Nietzschego, który zakładał, że nie istnieje sprawiedliwość społeczna, a historia opiera się na starciu ideologii panów i niewolników; Nietzsche był zwolennikiem kult życia, siły fizycznej, walki o wolność,
- bergsonizm – od nazwiska Henriego Bergsona, który sądził, że jednym narzędziem pełnego poznania świata jest intuicja.
Przedstawiciele Młodej Polski
Do najważniejszych przedstawicieli modernizmu w Europie zalicza się Charlesa Baudelaire’a, Jeana Arthura Rimbauda i Paula Verlaine’a. W Polsce zaś najsłynniejsi twórcy Młodej Polski to:
- Jan Kasprowicz (Dies irae, cykl sonetów Z chałupy),
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer (Na skalnym Podhalu, Legenda Tatr),
- Stanisław Przybyszewski (Śnieg),
- Władysław Stanisław Reymont (Chłopi i Ziemia obiecana),
- Leopold Staff (Sny o potędze),
- Stanisław Wyspiański (Wesele),
- Gabriela Zapolska (Moralność pani Dulskiej),
- Stefan Żeromski (Ludzie bezdomni).
Fot. Muzeum Narodowe w Warszawie
