Przyducha to w największym skrócie znaczne zmniejszenie ilości tlenu w wodzie, które w skrajnej sytuacji może doprowadzić do wymierania organizmów wodnych, w tym tzw. śnięcia ryb.
Śnięcie to stan, w którym ryba jeszcze żyje, ale nie może powrócić do aktywności nawet mimo usunięcia szkodliwych warunków. Katastrofa ekologiczna, która miała miejsce w sierpniu 2022 roku na Odrze, przez niektórych ekspertów wiązana była właśnie z przyduchą, ale nie zostało to ostatecznie potwierdzone. Prawdopodobnie przyducha była jedną z przyczyn śnięcia ryb, ale nie jedyną. Najprawdopodobniej doszło również do skażenia wody. Przyducha mogła być również skutkiem tego skażenia.
Jak powstaje przyducha?
Niedotlenie zbiorników, a co za tym idzie przyducha wystąpić może z wielu powodów. Generalnie dzieli się na dwa główne rodzaje ze względu na porę roku, w której występuje:
- Przyducha letnia – przyczyną jej powstania jest wysoka temperatura (im wyższa, tym tlen gorzej rozpuszcza się w wodzie) i zbyt niski poziom wody np. w wyniku suszy hydrologicznej (gdy jest mało wody w rzece lub jeziorze, to woda szybciej się nagrzewa a także organizmy żywe szybciej zużywają z niej tlen).
- Przyducha zimowa – występuje podczas zlodowacenia zbiornika wodnego przykrytego śniegiem. Przyducha pod lodem związana jest więc z odcięciem światła i powietrza docierającego do wody więc nie ma możliwości wymiany gazów między wodą a powietrzem
Przyducha może też powstać w wyniku działalności człowieka: jako efekt nadmiernego dokarmiania ryb czy zanieczyszczenia szkodliwymi związkami chemicznymi (np. sztucznymi nawozami, które dostają się do wody). Przyducha w stawie czy oczku wodnym może też powstać, gdy w zbiorniku jest zbyt dużo ryb i glonów.
Jak rozpoznać przyduchę u ryb?
Objawy pojawiającej się przyduchy można zauważyć, obserwując zachowanie ryb. Pierwsze symptomy to nerwowe zachowanie ryb, gwałtowne ruchy i nagłe zmiany kierunku. Poza tym podczas przyduchy ryby szybko podpływają do powierzchni i próbują złapać tlen z atmosfery, wystawiając w charakterystyczny sposób pyszczki z wody. Nazywa się to „dzióbkowaniem”. Później skrzela i skóra zaczynają w wyraźny sposób blednąć, na ich ciele pojawia się charakterystyczny mleczny śluz. Kolejne etapy przyduchy u ryb to osłabienie, utrata równowagi, przewracanie się na bok i na końcu śnięcie.
Przyducha w stawie – co robić
Na dużych zbiornikach trudno walczyć z przyduchą, natomiast można zabezpieczyć się przed nią w oczkach wodnych czy stawach.
Aby powstrzymać przyduchę w stawie latem można napowietrzać wodę za pomocą specjalnych dyfuzorów napędzanych dmuchawą. Umieszcza się je na dnie zbiornika lub na specjalnych bojach. Dzięki tłocznemu przez nie powietrzu, woda się natlenia.
Dyfuzory są skuteczne również w walce z przyduchą zimową, ponieważ wzbudzony przez nie ruch wody zapobiega zamarzaniu wody. Innym, tańszym sposobem jest odśnieżanie zamarzniętego stawu, tak aby światło docierało do podwodnych roślin i odbywał się proces fotosyntezy.
