Maria Skłodowska-Curie to noblista, o której najważniejsze informacje dotyczą przede wszystkim prowadzonych przez nią badań nad promieniotwórczością. Warto jednak pamiętać, że była także niezwykłą kobietą, która mimo przeciwnościom losu, zawalczyła o możliwość nauki, dostępu do wiedzy i równouprawnienia.
Warto zapytać, kim była Maria Skłodowska-Curie? Jej biografia to bowiem przykład, jak zwycięsko można wychodzić z różnych życiowych doświadczeń. Maria Skłodowska była prawdziwą emancypantką
Maria Skłodowska Curie – niełatwa droga do Nagrody Nobla
Życie prywatne Marii Skłodowskiej-Curie miało niemały wpływ na to, jak pracowała i do czego doszła.
Początki noblistka miała trudne i inspirujące zarazem. Rodzina Marii Skłodowskiej-Curie wywodziła się ze szlachty, która jednak z czasem straciła na znaczeniu i… zbiedniała. Maria wychowała się w rodzinie nauczycielskiej: jej dziadek był cenionym pedagogiem, ojciec – nauczycielem matematyki i fizyki, potem dyrektorem dwóch gimnazjów.
Niestety stosunkowo wcześnie zmarła jej matka, a także siostra. Maria przeżyła to bardzo mocno. Chorowała na depresję, przeżyła kryzys wiary, a w końcu została ateistką.
Otrzymała przy tym dobre wykształcenie, świetnie znała języki obce, a także – co nieoczywiste w tamtych czasach – dobrze znała matematykę. To w trudnych okresach, kiedy rodzinie i jej samej brakowało pieniędzy, pozwoliło utrzymywać się z korepetycji.
Podczas nauki w Warszawie Maria poznała Bronisławę Piasecką, nauczycielkę, która zaszczepiła w przyszłej noblistce idee pozytywistyczne i miłość do nauki. Pod jej wpływem Maria razem z siostrą Bronią wstąpiły na Uniwersytet Latający, a potem zawarły między sobą umowę, która miała pozwolić im obu ukończyć studia w Paryżu. Zgodnie z tą umową najpierw na studia miała wyjechać starsza – Bronia, a młodsza miała pracować i pomagać jej się utrzymać, potem to Bronia miała pomagać młodszej Marii.
W efekcie tej umowy Maria Skłodowska pracowała jako pedagog, nauczycielka i guwernantka u bogatych szlacheckich rodzin. Tam też poznała Kazimierza Żorawskiego. Mimo uczucia wiążącego parę, rodzice Kazimierza nie zgodzili się na ślub z guwernantką. To jedna z ciekawostek dotyczących Marii Skłodowskiej-Curie, która pokazuje, jak wiele upokorzeń i porażek, także w życiu osobistym, musiała znieść ta wyjątkowa kobieta.
Naukowy życiorys Marii Skłodowskiej-Curie
Naukowa biografia Marii Skłodowskiej-Curie rozpoczęła się na dobre w 1889 roku, kiedy to upokorzona, osamotniona kobieta po rozstaniu z Żorawskim wróciła do Warszawy. Osobistym osiągnięciem Marii było to, że się nie poddała. Podjęła studia w laboratorium przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Uczyła się od ciotecznego brata Roberta Bunsena i Napoleona Milicera, którzy uczyli ją analizy chemicznej. Tę wiedzę badaczka wykorzysta później przy izolowaniu radu i polonu. Rok później Bronisława dotrzymała umowy i zaprosiła Marię do Paryża, oferując pełne utrzymanie. Maria początkowo wahała się, ale w 1891 roku wyjechała.
Gdzie studiowała Maria Skłodowska-Curie? Oczywiście na Sorbonie. Tam równocześnie zgłębiała matematykę i fizykę, a przy okazji grała w amatorskim teatrze. W ten sposób poznała m.in. Ignacego Paderewskiego. Była wybitna, zajmowała najwyższe miejsca, a po ukończeniu studiów dostała stypendium i… poznała swojego przyszłego męża, skromnego naukowca – Piotra. Piotr Curie i Maria Skłodowska-Curie wzięli ślub cywilny w 1895 roku, a w podróż poślubną pojechali rowerami. Maria poświęciła się badaniom nad promieniowaniem, co w końcu doprowadziło ją do przekonania o istnieniu nowego pierwiastka. Na tym etapie do badań dołączył mąż Marii Skłodowskiej. W końcu udało im się wspólnie wyodrębnić – polon. Było to w lipcu 1898 roku, a już w grudniu tego samego roku poinformowali o odkryciu kolejnego pierwiastka chemicznego – radu.
Kiedy Maria Skłodowska-Curie dostała Nagrodę Nobla?
Po raz pierwszy w 1903 roku, razem z mężem za badania nad promieniotwórczością. Niestety trzy lata później jej męża i ojca jej dzieci potrącił wóz ciężarowy. Piotr nie przeżył wypadku. Maria była zrozpaczona, prowadziła przez rok „Dziennik żałobny”. W końcu otrzymała po mężu katedrę fizyki na Sorbonie, zostając pierwszą kobietą profesorem na tym uniwersytecie. Maria poświęciła się nauce, a jednocześnie walczyła o prawa kobiet na uniwersytecie, niejednokrotnie sama cierpiąc z powodu dyskryminacji płciowej. W 1911 roku otrzymała drugą, samodzielną Nagrodę Nobla za odkrycie radu i polonu.
Kolejne osiągnięcia Marii Skłodowskiej-Curie
Romans Marii Skłodowskiej-Curie z żonatym fizykiem francuskim Paulem Langevinem, zwrócił na nią uwagę prasy brukowej, która przypuściła niemały atak na Skłodowską. Utożsamiano ją z obywatelką imperium rosyjskiego, sugerując korzenie żydowskie, co w ówczesnej Francji prowadziło do reakcji ksenofobicznych i rasistowskich. Maria się jednak nie poddała. Wywalczyła ustanowienie Instytutu Radowego, a w trakcie I wojny światowej zorganizowała możliwość prowadzenia polowych badań rentgenowych, co uratowało życie wielu żołnierzom. Po wojnie pojechała jeszcze do USA, gdzie zbiórka pieniędzy pozwoliła jej na zakup grama radu do dalszych badań. Zmarła w 1934 roku na gruźlicę.
Fot. Adobe Stock
