Jan Czochralski to jeden z najważniejszych polskich wynalazców i odkrywców. Chemik, który dał początek współczesnej elektronice, w szkole jednak nie radził sobie wybitnie. Mimo słabych ocen jednak się nie poddał i udowodnił światu, jak wiele jest wart.
Biografia Jana Czochralskiego to dowód, że wybitnymi postaciami świata nauki zostają nie tylko ci, którzy ze szkoły wychodzą z samymi szóstkami.
Jan Czochralski – ciekawostki z czasów szkolnych
Jan Czochralski urodził się 23 października 1885 r. w Kcyni, w północno-wschodniej Wielkopolsce, która wówczas znajdowała się pod zaborem pruskim. Był ósmym z dziesięciorga dzieci Franciszka Czochralskiego – cenionego stolarza i Marty z Suchomskich. Już jako dziecko Jan Czochralski dokonywał odkryć. Jako nastolatek z kołowrotka zrobił przyrząd, który pokazywał ruch planet wokół Słońca. Samodzielnie stworzył też kliszę, aby móc fotografować konie na targowisku. W swoich wspomnieniach opowiadał, jak lubił leżeć na ziemi i wpatrywać się w niebo. Od samego początku astronomia, fizyka, chemia bardzo go pasjonowały. Niestety pruski model szkoły, w której się uczył, był nastawiony wyłącznie na odtwarzanie przez ucznia wiedzy podanej mu przez nauczyciela. Nie pasował do młodemu chłopakowi. Ukończył on co prawda Seminarium Nauczycielskie w Kcyni, ale wyniki matur odebrał jako bardzo krzywdzące. Wyjechał więc do Niemiec, obiecując rodzicom, że wróci jako słynny odkrywca.
Zobacz także: Maria Skłodoswka-Curie: życiorys niezwykłej Polki – noblistki
Co wynalazł Jan Czochralski?
Naukowy życiorys Jana Czochralskiego rozpoczął się w 1904 roku, wraz z wyjazdem do Berlina. Najpierw Czochralski pracował w aptece i drogerii, potem trafił do firmy elektronicznej AEG, gdzie zajmował się badaniami chemicznymi. W międzyczasie uczęszczał na wykłady z chemii na politechnice pod Berlinem. Potem pracował w kolejnych laboratoriach, gdzie kierował działem badania stali i żelaza. Otrzymał także dyplom inżyniera chemika. Pracując jako asystent Wicharda von Moellendorffa, pisał swoją pierwszą pracę naukową, która popchnęła go w stronę metalografii. To ona stała się podstawowym obszarem badań przez całą resztę życia Czochralskiego. Najważniejsze wynalazki tego chemika to:
- tzw. metoda Czochralskiego – była to jego metoda pomiaru szybkości krystalizacji metali, wykorzystywana do dzisiaj przy badaniu wzrostu monokryształów. Okazała się fundamentalna dla dalszego rozwoju elektroniki. Co ciekawe, metodę tę Jan Czochralski odkrył podobno zupełnie przypadkowo, kiedy zamiast w kałamarzu, zanurzył pióro w tyglu z gorącą cyną.
- stop metalu, tzw. metal B, który wykorzystany został do produkcji jednego z elementów łożysk kolejowych, co przyczyniło się do szybszej jazdy pociągów, a w efekcie do dynamicznego rozwoju przemysłu kolejowego w Niemczech
Odkrycie sposobu badania wzrostu monokryształów zapewniło Czochralskiemu niepodważalną pozycję w świecie nauki. Kiedy po wojnie wrócił do rodzinnej Kcyni, nie było wątpliwości, że spełnił obietnicę daną rodzicom.
Źródła:
- https://www.youtube.com/watch?v=ogkecY5qlNc
- https://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XIII-2014-4.pdf
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
