Niebo widoczne nad Ziemią jest dość dokładnie poznane i opisane dzięki pracy astronomów. Podzielone jest na 88 gwiazdozbiorów, a każdy z nich ma swoją nazwę.
Pierwszych podziałów nieba na podstawie zmieniającej się pozycji Słońca dokonali już starożytni Babilończycy. Ostatecznie wyznaczyli 12 stref, które nazywane były zodiakami. Później Grecy wyznaczyli pierwszych 48 konstelacji, a w kolejnych wiekach odkryto następnych 40. Oficjalny podział nieba na 88 nazwanych gwiazdozbiorów potwierdzony został przez Międzynarodową Unię Astronomiczną już blisko 100 lat temu.
Gwiazdozbiory – skąd się wzięły ich nazwy?
Najstarsze nazwy gwiazdozbiorów zawdzięczamy starożytnym Grekom. Kiedy na niebie znaleźli układy gwiazd, które przypominały im przedmioty, zwierzęta czy ludzi, nadawali im nazwy, które związane są z mitologią, np. Kasjopea, Cefeusz czy Centaur.
Wiedzę o niebie poszerzyły podróże na półkulę południową, które rozpoczęły się od XV wieku. Odkrywano kolejne konstelacje, a siedem nazw gwiazdozbiorów zawdzięczamy gdańskiemu astronomowi Janowi Heweliuszowi, a są to: Psy Gończe, Jaszczurka, Mały Lew, Ryś, Lis, Tarcza Sobieskiego i Sekstant.
Najważniejsze gwiazdozbiory
Gwiazdozbiory pokrywają całe niebo widoczne nad Ziemią i mają różne rozmiar. Największą konstelacją jest Hydra, która zajmuje 3,16% nieba. Odkryta została przez starożytnych Greków, a bez teleskopu można dostrzec około 130 gwiazd. Drugi co do wielkości jest gwiazdozbiór o nazwie Panna składający się z 95 widocznych gwiazd.
Gwiazdy w konstelacjach świecą z różną mocą, a aż 10 najjaśniejszych gwiazd z perspektywy Ziemi należy do gwiazdozbioru o nazwie Andromeda, a 5 kolejnych najjaśniejszych znajduje się w konstelacji Barana.
Konstelacje gwiazd nad Polską
Na nocnym niebie nad Polską dostrzec można ponad 60 konstelacji gwiazd, ale tylko 4 z nich można obserwować przez cały rok. Te konstelacje gwiazd widoczne w Polsce to:
- Wielka Niedźwiedzica (łac. Ursa Major) jest trzecim co do wielkości gwiazdozbiorem wyznaczonym na niebie. Gołym okiem można dostrzec około 125 gwiazd wchodzących w jego skład. Najjaśniejszą gwiazdą konstelacji jest Alioth, a siedem mocno świecących gwiazd tworzy chyba najbardziej rozpoznawalny układ na polskim niebie – Wielki Wóz.
- Mała Niedźwiedzica (łac. Ursa Minor) to jeden z naszych gwiazdozbiorów znanych głównie przez jego najjaśniejszą gwiazdę Poalris, znaną w Polsce pod nazwą Gwiazda Polarna. Liczba widocznych gołym okiem gwiazd wchodzących w jej skład wynosi 20.
- Smok (łac. Draco) to ósma co do wielkości konstelacja, a nieuzbrojonym okiem można dostrzec około 80 gwiazd wchodzących w jej skład. W Polsce najłatwiej dostrzec go w miesiącach letnich.
- Żyrafa (łac. Camelopardalis) to konstelacja, która nad Polską najlepiej widoczna jest z kolei w miesiącach zimowych. Bez teleskopu można dostrzec około 50 gwiazd. Co ciekawe wcześniej w tym miejscu wyobrażano sobie wielbłąda.
Okresowo natomiast widoczne są takie gwiazdozbiory jak: Andromeda, Gwiazdozbiór Barana, Bliźnięta, Byk, Cefeusz, Centaur, Delfin, Gołąb, Herkules, Hydra, Jaszczurka, Jednorożec, Kasjopeja, Kompas, Korona Południowa, Korona Północna, Koziorożec, Kruk, Lew, Mały Lew, Lis, Lutnia, Łabędź, Orion, Orzeł, Panna, Pegaz, Perseusz, Piec, Mały Pies, Wielki Pies, Pompa, Psy Gończe, Puchar, Rak, Rufa, Ryba Południowa, Ryby, Ryś, Rzeka, Rzeźbiarz, Sekstant, Skorpion, Strzała, Strzelec, Tarcza, Trójkąt, Waga, Warkocz Bereniki, Wąż, Wężownik, Wieloryb, Wilk, Wodnik, Wolarz, Woźnica, Zając, Żuraw i Źrebię.
Fot. Adobe Stock
Źródła:
