CiekawostkiHistoriaWiedzieć więcej

Czym są gwiazdozbiory na niebie i skąd pochodzą ich nazwy?

Konstelacja gwiazd i gwiazdozbiór to nazwy, które można stosować zamiennie. Opisują one pewien układ gwiazd, który swoim kształtem przypomina ludzi, zwierzęta lub rzeczy.

Już starożytni naukowcy próbowali „uporządkować” niebo. Około V w. p.n.e. Babilończycy podzielili niebo na podstawie ruchów Słońca (dziś wiemy, że jest to ruch pozorny) najpierw na 6 stref, a później na 12 , które nazwano zodiakiem. W kolejnych wiekach niebo zaczęto dzielić na konstelacje, a dziś jest ich 88.

Co to są gwiazdozbiory?

Gwiazdozbiór (nazywany też jest konstelacją od łacińskiego słowa constellatio) to grupa świecących gwiazd tworzących na niebie pewien charakterystyczny układ, który ma swoją nazwę. Gwiazdy tworzące konstelację nie są ze sobą związane fizycznie, a zaliczenie ich do danego gwiazdozbioru na niebie wynika z tego, że w oczach starożytnych i współczesnych obserwatorów nieba tworzą charakterystyczny układ. Co ciekawe nazwy gwiazdozbiorów na niebie są oficjalnie przyjmowane przez Międzynarodową Unię Astronomiczną. Obecnie skatalogowanych zostało 88 takich układów gwiazd na niebie, a ich lista ustalona została już w 1930 roku. Wyrazistość tych konstelacji gwiezdnych zależy od pory roku i ich położenia.

Mapa nieba, która pozwala na odkrywanie konstelacji gwiazd

Do odkrywania gwiazdozbiorów na nocnym niebie bardzo przydatna będzie mapa gwiazd. Zaznacza się na niej linie łączące poszczególne gwiazdy tworzące daną konstelację. Międzynarodowa Unia Astronomiczna za konstelację nie uznaje tego liniowego układu, ale pewien obszar na niebie, na którym można obserwować dany układ gwiazd, ale żeby ułatwić dostrzeżenie na niebie konstelacji, takie połączenie liniami jest bezcenne. 

Na niebie nad Polską można dostrzec ponad 60 konstelacji gwiazd. Tylko cztery z nich widoczne są przez cały rok. Są to gwiazdozbiory Wielka Niedźwiedzica, Mała Niedźwiedzica, Smok i Żyrafa.

Skąd pochodzą nazwy konstelacji gwiazd?

Tradycja łączenia gwiazd w konstelacje sięga niepamiętnych czasów, a najstarsze potwierdzone wzmianki pochodzą z około 4000 lat p.n.e. Żyjący w II w. n.e. grecki astronom Ptolemeusz w dziele Almagest wyróżnił 48 konstelacji na niebie, z czego do dziś uznaje się aż 47. I właśnie nazwy tych konstelacji zawdzięczamy starożytnym Grekom, którzy obserwowali niebo i szukali układów gwiazd na niebie nocą, które przypomniały im coś znajomego – zwierzęta, przedmioty czy ludzi. Nadawali tym gwiazdom i gwiazdozbiorom nazwy pochodzące z mitologii np. Gwiazdozbiór Andromedy, Woźnicy (Auriga) czy Smoka (Draco).

Nazwy pozostałym z 88 zapisanych konstelacji gwiazd nadawali astronomowie w kolejnych wiekach, a część z nich należy do urodzonego w Gdańsku astronoma Jana Heweliusza. Odkrył 7 konstelacji, a jedną z nich nazwał Tarczą Sobieskiego, upamiętniając wielkie zwycięstwo polskiego króla pod Wiedniem.

Fot. Adobe Stock

Źródła:

Polecane artykuły
CiekawostkiRelacje społeczneZdrowie

Rekordy WOŚP i ciekawostki Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy

Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy od ponad trzech dekad zbiera pieniądze dla…
Język polski i literaturaKultura i sztukaWiedzieć więcej

Kolęda, pastorałka i piosenka świąteczna

Jaka jest różnica?
CiekawostkiScan for Fun

Dzień świętego Mikołaja

Mikołajki W IV wieku naszej ery Mikołaj był biskupem w jednej z parafii…