W skład społeczeństwa obywatelskiego wchodzą pojedyncze osoby, ale też organizacje pozarządowe, ruchy społeczne i religijne, związki zawodowe itp.
Jeśli ludzie, których łączy potrzeba rozwiązania określonego społecznego problemu, podejmują wspólnie dobrowolnie działania, wtedy mamy do czynienia ze społeczeństwem obywatelskim. Słowo „dobrowolnie” jest kluczowym elementem społeczeństwa obywatelskiego.
Społeczeństwo obywatelskie – małe i duże sprawy
Społeczeństwo obywatelskie charakteryzuje się przede wszystkim świadomym uczestniczeniem obywateli w życiu publicznym. Tworzą je ludzie, którzy czują się odpowiedzialni za wspólnotę, w której żyją, są aktywni i potrafią się zorganizować tak, aby realizować wspólne cele. Taki cel nie musi dotyczyć wielkich spraw. I tak np. mieszkańcy osiedla dostrzegają potrzebę stworzenia placu zabaw dla swoich dzieci. W tym celu spotykają się, ustalają miejsce i działania, które trzeba podjąć. Mogą wykonać je samodzielnie, ale też wystąpić do władz z prośbą sfinansowania ich planu. W Polsce coraz częściej zawiązują się wspólnoty mieszkaniowe, które są jednym z ważnych elementów społeczeństwa obywatelskiego.
Historia społeczeństwa obywatelskiego
Idea społeczeństwa obywatelskiego sięga czasów starożytności. Już Arystoteles mówił, że człowiek stworzony jest do życia w społeczności. W dobie oświecenia Kant i Rousseau stwierdzili, że człowiek może rozwinąć się jedynie, będąc częścią społeczności, że o wiele ważniejsze jest życie publiczne niż prywatne. Hegel z kolei uważał, że interesy jednostki mogą być skutecznie realizowane tylko w grupie, czyli społeczności.
Współcześnie w naszym kraju społeczeństwo obywatelskie zaczęło dynamicznie rozwijać się na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, kiedy kończył się w Polsce system totalitarny. Za początek społeczeństwa obywatelskiego możemy więc przyjąć organizowanie się Polaków, aby przeciwstawić się ówczesnej władzy.
Mocne i słabe strony społeczeństwa obywatelskiego
Na pytanie, czy społeczeństwo obywatelskie jest nam potrzebne, odpowiedź może być tylko twierdząca. Jedynie w społeczeństwie obywatelskim każdy może mieć wpływ na decyzje dotyczące jego samego, jego najbliższych i społeczności, w której mieszka. Poza tym ludzie tworzący społeczność czują się odpowiedzialni za wspólne dobro. Czy społeczeństwo obywatelskie ma wobec tego wady bądź słabe strony? Jednym z ważniejszych problemów może być brak zaufania członków społeczności wobec siebie czy niechęć do aktywności społecznej.
Zobacz także: Czym jest solidarność społeczna i jakie ma znaczenie?
Fot.: LeeJoann / Pixabay
