Skauting i harcerstwo: podobieństwa i różnice

Autor: Marcin Średziński

Krótko o autorze:
Absolwent socjologii Uniwersytetu Gdańskiego, specjalizuję się w różnych aspektach życia społecznego. Jestem też licencjonowanym przewodnikiem PTTK po Trójmieście i okolicach. Przez wiele lat byłem instruktorem w Związku Harcerstwa Polskiego, obecnie aktywnie współpracuję z Fundacją Obudź Nadzieję w Gdańsku w charakterze wolontariusza.

Każdy z nas słyszał na pewno o harcerzach i skautach. Chcesz włączyć w ich szeregi? Dowiedz się, co je łączy, a co różni.

Obecnie nazwy harcerstwo używa się jako określenie polskiej wersji skautingu. Jest to uzasadnione, tym bardziej że harcerstwo w Polsce zaczęło się od przetłumaczenia słynnej książki Robert Baden-Powella „Scouting for boys” przez Andrzeja Małkowskiego.

Kiedy powstał skauting?

Skauting jako ruch młodzieżowy powstał na początku XX wieku, a jego twórcą był brytyjski generał Robert Baden-Powell. Na pomysł stworzenia skautingu dla chłopców Baden-Powell wpadł w trakcie oblężenia twierdzy Mafeking na przełomie lat 1899/1900. W trakcie walk szczególne świetnie spisywał się oddział złożony z młodych chłopców, który zajmował się m.in. łącznością. Baden-Powell zrozumiał, że jeśli powierzy się im ważne zadania i pokaże, że się na nich liczy, wtedy wywiążą się z nich znakomicie. W 1907 roku Baden-Powell zorganizował pierwszy obóz skautowy dla chłopców i tę datę przyjmuje się za początek skautingu. Dwa lata później zorganizowano pierwszą drużynę skautek. A skąd wzięła się ta nazwa? Pochodzi od wydanej przez Baden-Powella w 1908 roku książki „Scouting for boys”, a samo słowo scout oznacza zwiadowcę.

Skauting błyskawicznie podbił świat, a już w 1922 roku na całym świecie było ponad milion skautów.

Zobacz także: Co to jest Dzień Myśli Braterskiej

Historia powstania harcerstwa w Polsce

Również w Polsce idea skautingu padła na podatny grunt, a za datę powstania tego ruchu uznaje się rok 1910. Wtedy to przyszły założyciel harcerstwa Andrzej Małkowski przetłumaczył książkę Baden-Powella. Legenda głosi, że któregoś dnia Małkowski spóźnił się na zajęcia i jako karę otrzymał do przetłumaczenia właśnie „Scouting for boys”. Idea przekazana w książce tak bardzo przypadła mu do gustu, że rozpoczął tworzenie podstaw harcerstwa w Polsce. A skąd wzięła się nazwa harcerz? W Polsce w czasach rycerskich szczególnie wyróżniali się wojownicy zwani harcownikami. Byli to bardzo odważni ludzie, którzy na ochotnika przed bitwą mierzyli się z najlepszymi wojownikami strony przeciwnej. I właśnie odwaga, poszukiwanie wyzwań, ciągłe doskonalenie swoich umiejętności miały być tym, co wyróżnia harcerza.

Skauting, a harcerstwo – tylko niewielkie różnice

Kiedy Andrzej Małkowski zakładał polskie harcerstwo, wypowiedział zdanie, które miało wyjaśniać różnicę między skautingiem a harcerstwem: „harcerstwo to skauting plus niepodległość”. Kiedy Małkowski zakładał harcerstwo, Polska nie istniała na mapach, a jej ziemie rozdzielone były przez sąsiednie państwa, dlatego tak ważnym zadaniem harcerstwa, oprócz idei skautingu światowego, było działania dla odzyskania niepodległości. Tak było również w czasie II wojny światowej, gdzie harcerze działali w konspiracji, tworząc słynne Szare Szeregi, którym Aleksander Kamiński poświęcił powieść „Kamienie na szaniec”.

Obecnie, kiedy Polska jest wolnym krajem, harcerstwo praktycznie niczym nie różni się od skautingu, a słowo harcerz to po prostu polska nazwa skauta. Są też różne odłamy harcerstwa (np. ZHP i ZHR), które nieznacznie różnią się między sobą, ale główne założenia są jednakowe.

Źródła: