Zmiana czasu to coś więcej niż tylko przestawianie zegarków o godzinę do przodu lub do tyłu. Decyzja o wprowadzeniu czasu zimowego i letniego miała swoje praktyczne uzasadnienie. Zobacz, kto pierwszy wpadł na ten pomysł i kiedy przestaniemy zmieniać czas w Polsce.
Raz na pół roku przestawiamy zegarki. Przeprowadzona kilka lat temu na terenie Unii Europejskiej ankieta pokazała jednak, że większość obywateli wolałaby całkowicie zrezygnować z tego zwyczaju i zostać przy czasie środkowoeuropejskim letnim. Poznaj najważniejsze fakty o zmianie czasu oraz plusy i minusy jego stosowania.
Kiedy przestawiamy zegarki?
Przez długi czas poszczególne państwa samodzielnie wyznaczały daty zmiany czasu. W Polsce początkowo dni i godziny wprowadzania czasu letniego i zimowego regulował Monitor Polski. Od 2002 roku na terenie całej Unii Europejskiej obowiązuje jednolity sposób zmiany czasu.
Zegarki musimy przestawiać dwa razy w roku. Czas z letniego na zimowy zmieniamy zawsze w ostatni weekend marca, cofając godzinę z 3.00 w nocy na 2.00. Zmieniając czas z zimowego na letni, przestawiamy zegarki do przodu, z godziny 2.00 w nocy na 3.00. Ma to miejsce zawsze w ostatni weekend października.
Gdzie obowiązuje zmiana czasu?
W przeszłości zmiana czasu obowiązywała w wielu miejscach na świecie. Z biegiem lat rosła jednak grupa krajów, które rezygnowały z przestawiania zegarków i zostawały przy czasie letnim lub zimowym. Obecnie zmianę czasu stosuje się w Ameryce Północnej, a także w większości krajów na terenie Europy. Wśród europejskich państw, które już jej nie stosują, znajdują się jedynie Islandia, Rosja i Białoruś.
Kiedy wprowadzono zmianę czasu?
Zmiana czasu nie została wprowadzona w tym samym czasie na całym terenie Europy. Co więcej, często stosowana była z przerwami, np. ustanawiano ją na kilka lat, a później z niej rezygnowano. Nierzadko zależało to od sytuacji politycznej i gospodarczej danego kraju. Przyjmuje się, że mniej lub bardziej regularnie zmiana czasu zaczęła obowiązywać na początku XX wieku.
Osobą, która po raz pierwszy zaproponowała wprowadzenie zmiany czasu, był Benjamin Franklin. Amerykański uczony i polityk podczas swojego pobytu w Paryżu obliczył, że letnie i zimowe przestawianie zegarków może pomóc zaoszczędzić na produkcji świec, których ludzie używają po zmroku do czytania, nauki czy pracy.
Co ciekawe, różnice w długości trwania dnia i nocy były problematyczne już w starożytności. Zmieniające się godziny wschodów i zachodów słońca na przestrzeni roku utrudniały prace, m.in. Rzymianom. Aby sobie z tym poradzić, wprowadzili oni godzinę o zmiennej długości, która pozwalała im dopasować długość dnia do konkretnego miesiąca. Zobacz, jaka była historia wprowadzania zmiany czasu na świecie i ile mogła trwać jedna rzymska godzina.
Gdzie wprowadzono zmianę czasu po raz pierwszy?
Chociaż to Amerykanin po raz pierwszy zaproponował i opisał korzyści płynące ze zmiany czasu, to nie Stany Zjednoczone były pierwszym krajem, który zastosował zmianę czasu w praktyce. Podczas I wojny światowej podział na czas letni i zimowy wprowadziły Niemcy. Również inne kraje skorzystały z pomysłu Benjamina Franklina w kolejnych latach.
W Polsce zmiana czasu obowiązywała w różnych latach i z wieloma przerwami. Pierwszy raz wprowadzono ją w okresie między I a II wojną światową. Zegarki przestawiamy nieprzerwanie do dziś o godzinę do przodu lub do tyłu od 1976 roku.
Dlaczego zmieniamy czas?
Jak zauważył Benjamin Franklin, zmiana czasu miała przynieść duże oszczędności nie tylko na poziomie regionalnym, ale również krajowym czy światowym. W tamtym okresie miało dotyczyć to głównie zmniejszenia produkcji wosku, którego używano do produkcji świec. Później mówiono również o oszczędności energii elektrycznej i materiałów potrzebnych m.in. do wytworzenia żarówek.
Wydłużanie lub skracanie dnia o godzinę miało na celu dostosować życie ludzi tak, aby maksymalnie korzystali ze światła słonecznego, a nie ze sztucznych źródeł światła. Obecnie jednak coraz więcej mówi się o tym, że zmiana czasu może dawać tylko pozorne oszczędności. Zużycie energii po wprowadzeniu czasu letniego jest minimalnie mniejsze, a dodatkowo zależy głównie od stosowanych na danym obszarze technologii.
Czy przestaniemy zmieniać czas?
Przez wiele lat trwały spory na temat korzyści i wad płynących ze stosowania czasu letniego i zimowego. W związku z przeprowadzoną przez Unię Europejską ankietą okazało się, że 84% respondentów jest przeciwna takim rozwiązaniom. Obywatele krajów członkowskich w znacznej większości nie widzą sensu w przestawianiu zegarków dwa razy do roku. I jak się okazuje – dłużej nie będzie to konieczne. Komisja Europejska zdecydowała, że w całej Unii Europejskiej przestanie obowiązywać zmiana czasu. Co więcej, wybór czasu letniego lub zimowego będzie należał do konkretnego państwa. Sprawdź, kiedy w Polsce przestawimy zegarki po raz ostatni.
Czy czas zimowy i letni mają sens?
Plusy zmiany czasu
- Oszczędność energii. Zmieniając czas z zimowego na letni, śpimy o godzinę krócej. W większym stopniu wykorzystujemy więc na co dzień światło słoneczne.
- Zwiększone bezpieczeństwo na drogach i lepsza widoczność przy podróżowaniu, kiedy jest jasno.
Minusy zmiany czasu
- Problemy zdrowotne. Według niektórych przestawianie zegarków powoduje, że organizm musi przyzwyczaić się do nowej rutyny. Zmiana czasu może doprowadzić do problemów ze snem i koncentracją oraz do złego samopoczucia.
- Przerwa w świadczeniu usług, m.in. bankowych. Ze względu na przestawianie zegarków, banki są zmuszone do przeprowadzenia przerwy technicznej i wyłączenia możliwości dokonywania transakcji finansowych.
Fot. Adobe Stock
