Romantyzm jest niewątpliwie jedną z epok, która najsilniej oddziałuje na naszą współczesną wyobraźnię. To romantyzmowi zawdzięczamy określoną koncepcję patriotyzmu, mesjanizmu, ale także indywidualizmu.
Romantyzm w literaturze wiąże się w Polsce z nazwiskami Mickiewicza czy Słowackiego, a na świece Hugo, Schillera i Byrona.
Romantyzm w literaturze – główne założenia
Literatura romantyzmu jest bardzo wielobarwna, zróżnicowana, a przy tym stosunkowo spójna. Głównym założeniem tej epoki literackiej jest koncentracja na człowieku, jego emocjach, duchowości, z jednoczesnym ukłonem w stronę historii i świata nadprzyrodzonego. Do najważniejszych prądów ujawniających się w literaturze romantycznej zaliczamy:
- mesjanizm – propagowanie jednostki lub grupy (np. narodu), która spełnia misję poświęcenia się za innych, indywidualnie walczy o daną ideę;
- irracjonalizm – przekonanie, że świat można poznać pozarozumowo, wystarczy połączenie wiary, uczucia i intuicji;
- ludowość – skupienie na analizie starych podań, mitów, wierzeń, także pogańskich, oraz tradycji i zwyczajów;
- fantastyka – lokowanie akcji w wyjątkowym czasie (z reguły noc), miejscu (tereny odludne) i z udziałem zaskakujących postaci (bohaterowie bez biografii lub z historią ujawnianą stopniowo);
- orientalizm – zainteresowanie filozofią, tradycjami i obyczajami wschodnimi, wprowadzanie egzotycznych opisów do twórczości europejskiej;
- historyzm – skierowanie uwagi na historię narodu, szczególną odmianą był gotycyzm (zainteresowanie średniowieczem).
Przedstawiciele romantyzmu w Europie i w Polsce
Do najważniejszych przedstawicieli romantyzmu zaliczamy:
- w Niemczech – Johanna Wolfganga Goethego (Faust, Cierpienia młodego Wertera), Fryderyka Schillera (Zbójcy, Rękawiczka);
- w Anglii – George’a Gordona Byrona (Giaur, Korsarz), Walter Scotta (Rob Roy, Ivanhoe);
- we Francji – Wiktora Hugo (Nędznicy), Alfreda de Musseta (Spowiedź dziecięcia wieku);
- w Rosji – Aleksandra Puszkina (Eugeniusz Oniegin, Borys Godunow), Michaiła Lermontowa (Bohater naszych czasów);
- w Polsce – Adama Mickiewicza (Ballady i romanse, Dziady, Pan Tadeusz), Juliusza Słowackiego (Kordian, Balladyna), Zygmunta Krasińskiego (Nie-Boska komedia), Cypriana Kamila Norwida (Fortepian Szopena).
Utwory romantyzmu – najważniejsze gatunki
Do najważniejszych utworów romantyzmu zaliczamy przede wszystkim te, które należały do takich gatunków jak:
- dramat romantyczny – fragmentaryczny, z otwartym zakończeniem i bohaterem indywidualistą,
- ballada – łącząca trzy rodzaje literackie, inspirowana twórczością ludową, cechująca się tajemniczym nastrojem,
- powieść poetycka – łącząca lirykę z epiką w kostiumie orientalnym lub historycznym.
Rys. Adobe Stock
