Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego to jedna z ważniejszych książek, które opowiadają o systemie edukacji w czasie zaborów. Autor podejmuje trudny temat rusyfikacji. Stara się pokazać różne sposoby funkcjonowania uczniów w tych trudnych czasach.
Syzyfowe prace to powieść o dojrzewaniu. Pod tym względem łączy się w pewien sposób z inną ważną powieścią Żeromskiego, czyli Przedwiośniem.
Syzyfowe prace – streszczenie, plan wydarzeń, czas i miejsce akcji
Stefan Żeromski Syzyfowe prace wydał w 1897 roku, czyli w okresie Młodej Polski. Powieść opowiada o systemie edukacji z lat 70. XIX wieku. Główne miejsce akcji to Klerykowo, w którym mieści się gimnazjum, do którego uczęszcza główny bohater Syzyfowych prac – Marcin Borowicz.
- Najpierw poznajemy jego naukę w szkole Owczarach. Rodzice Marcina za przygotowania do egzaminu do gimnazjum panu Wielechowskiemu płacą mąką i innymi produktami.
- Powieść opowiada o życiu Marcina w gimnazjum i stopniowej rusyfikacji w szkole pod okiem dyrektora Kriestoobriadnikowa i nauczyciela historii Kostriulewa.
- Wokół Bronowicza pojawia się Andrzej Radek – biedny uczeń, który ciężko pracuje, aby móc się uczyć, a także Bernard Zygier symbolizujący perspektywę walki z rusyfikacją i patriotyzm.
- Marcin zakochuje się w Annie Stogowskiej „Birucie”. Spotykają się w parku, podczas nauki do matury, ale nie zamieniają ze sobą słowa.
- Po zdanej maturze i wakacjach Marcin wraca do Klerykowa. Niestety dowiaduje się, że „Biruta” wyjechała na stałe do Rosji. Z pomocą w tym trudnym momencie przychodzi bohaterowi Radek.
Czy wiesz, że…
Syzyfowe prace to powieść po części autobiograficzna. Żeromski był słabym uczniem, nieraz powtarzał klasę. Podobnie jak wielu bohaterów powieści nie umiał odnaleźć się w systemie carskiego gimnazjum.
Bohaterowie Syzyfowych prac
- Marcin Borowicz to na początku powieści wrażliwy, ale bardzo naiwny chłopiec, który stosunkowo szybko ulega rusyfikacji. Na szczęście dzięki Bernardowi Zygierowi odkrywa znaczenie patriotyzmu, poprzez historię i literaturę poznaje Polskę. Stopniowo także dorasta emocjonalnie i wyznacza sobie w życiu cel.
- Charakterystyka Andrzeja Radka, szczególnie na początku kontrastuje z obrazem Marcina. To biedny chłopak, który dzięki swojej ciężkiej pracy i uporowi osiąga życiowy cel. Chce się uczyć i robi wszystko, aby kontynuować naukę za wszelką cenę. Jest samodzielny, ambitny i wytrwały.
- Bernard Zygier – czuje się Polakiem, sprzeciwia się rusyfikacji, organizuje tajne spotkania u Gontali, dzięki czemu chłopcy z Klerykowa mogą m.in. poznawać polską literaturę.
Co to znaczy „syzyfowa praca”?
Znaczenie tytułu Syzyfowe prace odnosi się oczywiście do mitu o Syzyfie i obrazu pracy nigdy niekończącej się, bardzo wymagającej, ale nieprzynoszącej efektów. Za taką pracę można uznać:
- wysiłki rusyfikatorów, aby zmienić polską młodzież,
- początkowe podejście Marcina do nauki – pamięciowej, bez zrozumienia,
- wysiłki Andrzeja Radka, aby zerwać z własnym pochodzeniem.
Fot.: Sabine Nuffer / Pixabay
