Język polski i literatura

Neologizmy w literaturze i reklamie – sprawdź jak funkcjonują i do czego służą?

Neologizmy w literaturze i reklamie funkcjonują bardzo podobnie. Celem ich użycia jest przede wszystkim zaskoczenie, zwrócenie uwagi odbiorcy. Przyciągnięcie jego uwagi. W literaturze mistrzami neologizmów byli Bolesław Leśmian i Stanisław Lem.

Neologizmy w reklamie wzorują się na tych z literatury, choć korzystają także w tych obiegowych, a więc powstałych, aby opisywać rzeczywistość.  

Neologizmy w literaturze – gdzie jest ich najwięcej?

Neologizmy w literaturze pojawiają się właściwie od zawsze, są jednak okresy i twórcy, którzy z tych rozwiązań korzystają chętniej niż inni. Neologizmów mniej będzie w epokach, które są uznawane za klasyczne, mają bardzo wyraźnie określone reguły. Więcej pojawiało się ich w takich epokach jak romantyzm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne. Za mistrza neologizmów uchodził Bolesław Leśmian czy Stanisław Lem. 

Neologizmy Leśmiana i Lema

Neologizmy w Dusiołku Bolesława Leśmiana to przykład słów, które mają opisywać niezwykłą, wyobrażoną przez poetę rzeczywistość. Leśmian dążył w swojej poezji do odkrycia świata pierwotnego. Neologizmy takie jak:

  • zanieistnieć,
  • zanieszumieć,
  • zaniedyszeć,
  • bezświat, 
  • bycie w niebycie,
  • nacichać,
  • kostropaty

to tylko kilka przykładów eksperymentów poety. Mistrzem neologizmów był też Lem, który jako twórca si-fi potrzebował słów na opisanie nowych światów. Widać te neologizmy doskonale w Bajkach robotów Lema:

  • elektrowid,
  • elektrina,
  • konsyliarz,
  • elektrykarz,,
  • medykier,
  • patrobon,
  • Jatarburgow,
  • cyberaki,
  • cybermuchy,
  • cybergaje. 

Neologizmy w reklamie

W reklamach mamy sporo neologizmów znaczeniowych, korzystających ze znanych słów w nowym znaczeniu („Fetuj z Mlekovitą”). Sięga się po nietypowe stopniowanie („najwarzywniejsze z warzyw”), oryginalny sposób utworzenia przymiotnika („frytkowny”). Wiele jest także neologizmów słowotwórczych: 

  • Tambylcy (w odniesieniu do turystów)
  • Czasoumilacze (w odniesieniu do oferty telefonów), 
  • Chwiliżanki (filiżanka z konkretną kawą umilającą chwile).

Fot. Adobe Stock