Geneza konfliktu izraelsko-palestyńskiego sięga końca XIX wieku, kiedy zaczął tworzyć się ruch syjonistyczny. W sierpniu 1897 roku odbył się I Światowy Kongres Syjonistyczny w Bazylei, na którym powstała Światowa Organizacja Syjonistyczna. Jednym z jej głównych założeń był powrót Żydów do Eretz Israel, czyli Ziemi Izrael albo Ziemi Obiecanej, którą według Biblii ofiarował Żydom Bóg Jahwe.
Światowa Organizacja Syjonistyczna nawoływała swoich rodaków do alija czyli „powrotu do ojczyzny swoich ojców”. Pierwsza alija miała miejsce w latach 1881 – 1914, kiedy to w Palestynie osiedliło się około 25 tysięcy Żydów, głównie uciekinierów przed pogromami w Imperium Rosyjskim. W 1915 roku w Palestynie mieszkało już 87 tysięcy osób pochodzenia żydowskiego, a w 1931 roku już 174 tysiące. W związku z masowymi ucieczkami przed holocaustem w czasie Il wojny światowej. w 1947 roku na terytorium ówczesnej Palestyny mieszkało już 630 tys. Żydów.
Początki konfliktu palestyńsko-izraelskiego
Ważną datą dla powstania państwa Izrael, a zarazem początkiem konfliktu izraelsko-palestyńskiego jest 2 listopada 1917 roku. Tego dnia brytyjski minister spraw zagranicznych lord Arthur James Balfour wysłał list do barona Waltera Rothschilda (przywódcy społeczności żydowskiej w Wielkiej Brytanii), w którym rząd brytyjski „wyraził pragnienie” odtworzenia w Palestynie „żydowskiej siedziby narodowej”. Zamieszkujący Palestynę Arabowie uznali deklarację Balfoura za naruszenie ich praw i zaczęli organizować protesty i strajki, które znacznie ograniczyły napływ żydowskich imigrantów w tamtym okresie.
Kiedy między dwiema wojnami światowymi imigracja Żydów ponownie się nasiliła, niezadowolenie Palestyńczyków rosło. Doprowadziło to do powstania antybrytyjskiego i antyżydowskiego, które trwało w latach 1936 – 1939. Powstanie zakończyło się arabską klęską i pociągnęło za sobą pierwsze ofiary konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Zginęło 300 Żydów, 262 brytyjskich żołnierzy i ponad 5 tysięcy Arabów.
Powstanie państwa żydowskiego i eskalacja konfliktu Izraela z Palestyną
W 1947 roku ONZ uchwaliło rezolucję, na podstawie której podzielono tzw. Mandat Palestyny (terytorium odebrane Turcji po I wojnie światowej, będące w administracji Wielkiej Brytanii) na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Została ona odrzucona przez stronę arabską, w wyniku czego doszło do wojny domowej. Ostatecznie 14 maja 1948 roku podpisano deklarację niepodległości Izraela. Czasu na świętowanie nie był wiele, bo już następnego dnia Izrael został zaatakowany przez koalicję aż 8 państw arabskich. Konflikt zbrojny zakończył się 20 lipca 1949 roku podpisaniem porozumienia o zawieszeniu broni. W trakcie walk zginęło ponad 6000 Izraelczyków, a straty po stronie arabskiej wyniosły 10 – 15 tysięcy zabitych. Z wojny zwycięsko wyszło młode państwo Izrael, które nie tylko obroniło swoją niepodległość, ale także zajęło 60% terytorium przeznaczonego przez ONZ dla Palestyny. W związku z tym aż 700 tysięcy Palestyńczyków musiało opuścić swoje domy. Wojna ta zapisała się w kulturze arabskiej jako al-Nakba, czyli katastrofa, której nie zapomniano do dziś i nadal jest jedną z przyczyn coraz to nowych konfliktów izraelsko-palestyńskich, takich jak zamieszki w Jerozolimie w 2021 roku czy obecny atak Hamasu. Inną przyczyną konfliktu jest dominacja państwa izraelskiego nad Palestyńczykami zamieszkującymi Strefę Gazy i Zachodni Brzeg Jordanu.
Co to jest Strefa Gazy?
Jednym z postanowień zawieszenia broni z 1949 roku było wydzielenie części terytorium dawnej Palestyny w okolicy miejscowości Gaza i przekazanie jej pod kontrolę Egiptowi. Od tego momentu obszar położony na wybrzeżu Morza Śródziemnego, pomiędzy Egiptem, a Izraelem o powierzchni 360 km² nosi nazwę Strefa Gazy. Od początku swojego istnienia terytorium to było jednym z bardziej zapalnych miejsc w regionie. Po pierwszej wojnie w konflikcie izraelsko-palestyńskim na teren ten przybyło wielu uchodźców palestyńskich, a w stworzonych dla nich obozach zaczęły powstawać grupy bojowników, które przedostawały się na teren Izraela i dokonywały zamachów terrorystycznych. Od tego momentu w Strefie Gazy dochodziło do wielu krwawych zamieszek zbrojnych. W 1967 roku wybuchła wojna sześciodniowa między Izraelem z jednej strony, a Egiptem, Jordanią i Syrią z drugiej. Jej nazwa odnosi się do zaledwie sześciu dniu, w czasie których szala zwycięstwa w konflikcie przechyliła się na korzyść Izraela, a ogromne zasługi w tym miał Mosad, czyli wywiad izraelski. Mimo krótkiego czasu, wojna była bardzo krwawa. Izrael stracił około 800 żołnierzy, a państwa arabskie uczestniczące w konflikcie około 20 tys. zabitych. Strefa Gazy znalazła się pod izraelską okupacją. W 1993 roku doszło do porozumienia, w wyniku którego zakończyła się oficjalnie okupacja izraelska. Oficjalnie, bo faktycznie dopiero w 2005 roku Izrael ewakuował mieszkańców wszystkich żydowskich osiedli ze Strefy Gazy. W styczniu 2006 roku odbyły się wybory do parlamentu Autonomii Palestyńskiej (która obejmuje Strefę Gazy i Zachodni Brzeg Jordanu). Zdecydowane zwycięstwo odniósł radykalny Hamas. Od tego momentu Strefa Gazy stała się dla Izraela wrogim terytorium.
Fot. Pixabay
