Cechy oświecenia to przede wszystkim racjonalizm. Oświecenie to czas, kiedy pojawiają się poważne wynalazki, tworzą się encyklopedie, wzrasta filozofia, a sztuka jest odbiciem tej wiary w ludzki rozum.
Krytycyzm oświecenia wynikał przede wszystkim z wiary w siłę ludzkiego rozumu.
Co to oświecenie? Ramy czasowe
Ramy czasowe oświecenia w Polsce różnią się nieco od tych europejskich. Ramy oświecenia to okres od lat 80. XVII w. do roku 1799, czyli wybuchu Rewolucji Francuskiej. W Polsce oświecenie to okres od lat 30.-40. XVIII wieku do roku 1822, a więc wydania „Ballad i romansów” przez Adama Mickiewicza.
Zobacz także: Epoki literackie – ramy czasowe
Cechy oświecenia
Wynalazki oświecenia takie jak pierwsza szczepionka przeciwko ospie, maszyna parowa, statek parowy czy lokomotywa stanowiły dodatkową podbudowę dla racjonalizmu oświecenia, czyli ogromnej wiary w ludzki rozum. Kulturę oświecenia budowały takie przekonania jak: racjonalizm, indukcjonizm, empiryzm. Oświecenie niewątpliwie cechuje powrót do obserwacji świata, rozwój nauki i edukacji.
Filozofia i literatura oświecenia
W definicji oświecenia warto zwrócić uwagę na przekonanie o mocy ludzkiego rozumu i racjonalnego myślenia (stąd nazwa głównego nurtu oświecenia, jakim był racjonalizm). Wielka Encyklopedia Francuska jest jednym z dowodów na to, jak ważna była to myśl dla filozofów. Przekładało się to również na krytycyzm wobec wierzeń, tradycji i kościoła, rosnący w siłę ateizm oraz popularny deizm (zakładający, że Bóg jak zegarmistrz „nakręcił” świat, ale nie ingeruje już w jego losy). Literatura z kolei skupiała się na utworach dydaktycznych: powiastkach filozoficznych, satyrach, bajkach. Takie oświecenie w Rzeczypospolitej reprezentował np. Ignacy Krasicki czy Julian Ursyn Niemcewicz. Do ważnych cech literatury oświecenia zaliczała się także klasyczna, harmonijna forma.
Malarstwo i architektura oświecenia
Do najważniejszych stylów w architekturze, rzeźbie i malarstwie epoki oświecenia zaliczamy klasycyzm, sentymentalizm oraz rokoko. Symbolem oświeceniowego klasycyzmu jest przede wszystkim Wersal, w Polsce zaś budynki powstałe za czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, przede wszystkim warszawskie Łazienki.
Fot. Adobe Stock
