Stefan Banach był genialnym matematykiem. Był przy tym bardzo wytrwałym i pracowitym człowiekiem, który nie poddał się przeciwnościom losu. Nigdy nie walczył o tytuły naukowe i sukcesy. Po prostu kochał matematykę.
Ciekawostki dotyczące życia Stefana Banacha dotyczą między innymi dość zabawowego trybu życia, jaki prowadził matematyk. Ta dusza towarzystwa ani na chwilę jednak nie traciła ostrości umysłu.
Stefan Banach – życiorys przyszłego matematyka
Stefan Banach urodził się w 1892 roku w Krakowie. Niestety jego rodzice bardzo szybko się rozstali, oddając dziecko na wychowanie do sąsiadki prowadzącej pralnię. Stefan nie miał więc prostego startu, szybko musiał się nauczyć troszczyć o siebie i zarabiać. Trzeba jednak przyznać, że biologiczny ojciec łożył na jego utrzymanie, dzięki czemu Banach mógł rozwinąć talenty matematyczne i językowe. Stefan Banach był nie tylko genialny z matematyki. Znał łacinę, grekę, francuski, niemiecki i esperanto. Uczył się także sanskrytu (języka literackiego starożytnych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych Indii) i języka hebrajskiego. Jednocześnie pozował jako model pracowni fotograficznej, a jego zdjęcie na wystawie podobno działało jak świetna reklama. Po gimnazjum pracował najpierw w księgarni, potem poszedł na studia na Politechnikę Lwowską. Wybuchła jednak I wojna światowa, co przerwało jego naukę. Zaawansowanej matematyki uczył się jako samouk. W czasie wojny został zatrudniony jako nadzorca przy budowie dróg, ale i tę pracę wykorzystał, aby rozwijać swoje zainteresowania matematyczne. Po wojnie utrzymywał się z korepetycji. Pewnego dnia spotkał go na Plantach słynny matematyk Hugo Steinhaus, który usłyszał rozmowę Banacha i jego kolegi Ottona Nikodema (późniejszego profesora). Rozpoznał w chłopaku wielki talent i przyłączył się do rozmowy. Tak powstało Towarzystwo Matematyczne.
Kim był Stefan Banach?
Drogę do osiągnięć matematycznych Stefanowi Banachowi otworzyła praca na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. W tym samym roku przedstawił pracę „O operacjach na zbiorach abstrakcyjnych i ich zastosowaniach do równań całkowych”, za którą (mimo nieukończonych studiów) nadano mu tytuł doktora. Banach nie zabiegał jednak o tytuły i nie miał głowy do obrony pracy doktorskiej, dlatego jego przełożeni postanowili podstępem mu w tym pomóc. Zorganizowali nieformalną dyskusję i poprosili matematyka o pomoc w rozwiązaniu naukowego problemu. W rzeczywistości spotkanie to było egzaminem doktorskim Stefana. Dwa lata później Banach napisał rozprawę habilitacyjną i zdobył tytuł profesora. Wykładał i na uniwersytecie, i na politechnice lwowskiej. Studenci uwielbiali jego wykłady, ponieważ w prosty sposób wyjaśniał skomplikowane zagadnienia. Wspólnie z Steinhausem stworzył środowisko, które dzisiaj określa się jako Lwowską Szkołę Matematyczną. Jej siedzibą była…Kawiarnia Szkocka, gdzie naukowcy przy stolikach lub przy barze, na serwetkach rozwiązywali skomplikowane zagadnienia.
Co odkrył Banach?
Pracując już we Lwowie Banach opublikował artykuł o analizie funkcjonalnej, który dał początek nowej dyscyplinie matematyki – analizie funkcjonalnej, która szybko podbiła światową matematykę. Najważniejsze dzieło Banacha to jednak „Théorie des opérations linéaires”. Sensacją była także jego wspólna publikacja z Alfredem Tarskim o powierzchni kuli i zbiorów rozłącznych. Wybitny matematyk John von Neumann namawiał Banacha do wyjazdu do USA jeszcze przed wybuchem wojny, dając mu do wypełnienia czek (aby Banach wpisał dowolną kwotę, jaką chce zarabiać w USA). Polski naukowiec jednak odmówił tłumacząc, że nie ma takiej kwoty, za którą chciałby opuścić Polskę. W czasie II wojny światowej Banach pracował między innymi jako karmiciel wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla. Kiedy Lwów przejęli Rosjanie, zaczął wykładać na Lwowskim Instytucie Politechnicznym, a potem przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński. Niestety plany przerwała śmierć w wyniku zdiagnozowanego w późnym stadium nowotworu płuc. Stefan Banach zmarł 31 sierpnia 1945 roku.
Źródła:
- https://www.lwow.com.pl/m.htm
- https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/1598453,stefan-banach-matematyczny-samouk
- https://dzieje.pl/postacie/stefan-banach
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Polecane artykuły:
