Racjonalizm oświecenie podniosło do rangi najważniejszego przekonania XVIII wieku. Podstawowym założeniem tego nurtu było przekonanie, że człowiek z pomocą rozumu jest w stanie poznać świat.
Racjonalizm Kartezjusza wyznaczył sposób myślenia o tym, jak należy poznawać świat. Myśliciele oświecenia ugruntowali to przekonanie.
Racjonalizm – co to?
Racjonalizm to filozofia głosząca przekonanie w moc poznawczą ludzkiego rozumu. To właśnie on jest głównym źródłem dochodzenia do prawdy i nabywania wiedzy o świecie. Co to znaczy racjonalizm w praktyce? Mamy odrzucić przesądy, intuicje, uprzedzenia, zabobony, wierzenia oraz próby tłumaczenia zjawisk interwencją pozaziemską.
Zobacz także: Krytycyzm w oświeceniu – założenia i przedstawiciele
Racjonalizm – barok i oświecenie
Racjonalizm narodził się w baroku za sprawą Kartezjusza i jego słynnego Cogito ergo sum, a przede wszystkim Rozważań o podstawach filozofii. Dzieło i filozofia Kartezjusza bardzo mocno wpłynęły na jemu współczesnych (Spinoza, Leibniz), a także myślicieli oświecenia. Przedstawiciele racjonalizmu w oświeceniu to przede wszystkim:
- Wolter,
- Diderot.
Racjonalizm rozwijał się także w pozytywizmie, stając się podstawą między innymi do badań Augusta Comte’a. W oświeceniu stanowił zaś istotne oręże w walce z różnymi intuicjami, wierzeniami i wiarą w rzeczywistość ponad naturalną, którą XVIII-wieczni filozofowie starali się pokonać.
Racjonalizm i empiryzm
Pojęcie racjonalizmu i empiryzmu stanowią swoje opozycje. Pierwsza koncepcja wierzy w moc myślenia i teoretycznych rozważań ludzkiego rozumu. Druga stawia przede wszystkim na badanie i doświadczanie. Obserwacja i analiza poszczególnych elementów świata daje szansę na obiektywne twierdzenia. W XVIII wieku obywa te prądy istniały obok siebie, tworząc podstawę oświeceniowego sposobu myślenia o świecie, którego wyrazem była m.in. Encyklopedia Francuska.
Źródła:
http://www.humanizm.net.pl/racjonalizm.html
Fot. Adobe Stock
