Dostęp do telewizji czy Internetu mają praktycznie wszyscy, dlatego media można bardzo łatwo wykorzystać do manipulacji ludźmi. Każdą wiadomość, każdy obraz można przedstawić tak, żeby ludzie odczytali go w określony sposób, który chce im przekazać nadawca.
Specyficzną formą manipulacji jest manipulacja w reklamie. Jej celem jest przyciągnięcie twojej uwagi i przekonanie do zakupu danego towaru. Pamiętaj jednak, że jest to nadal manipulacja, czyli działanie nieszczere, nieuczciwe.
Media, które kreują rzeczywistość
Media, w szczególności telewizja, już od dawna przestały tylko przekazywać informacje. Obecnie bardzo często wpływają na to, jak odbieramy i oceniamy rzeczywistość. Przekaz płynący z mediów jest modelowany tak, by odbiorcy zachowywali się w określony sposób, kupowali wybrane towary czy głosowali na określoną partię. Aby osiągnąć te cele, media stosują manipulację. Metod i technik manipulacji jest bardzo wiele, a ciągle pojawiają się nowe, jeszcze skuteczniejsze.
Najczęstsze techniki manipulacji w mediach
Manipulacje, jakich dopuszczają się media, zostały już tak rozbudowane, że powstały konkretne techniki manipulacyjne. Oto kilka przykładów:
- pytania stosowane na początku artykułu – np.: „Czy pan Karol okradł sąsiadkę?”. W dalszej części publikacji nie ma potwierdzenia tego faktu, ale opis sytuacji, która mogła mieć miejsce w połączeniu z tytułem, może wzbudzić brak zaufania do bohatera artykułu;
- wyniki sondaży, które podawane są bez komentarza – kiedyś jedna z gazet podała, że 75% badanych jest przeciwnych pewnej inwestycji. Nie dodano jednak, że zapytano tylko cztery osoby;
- informacje wyrwane z kontekstu – na początku pandemii na Facebooku pojawił się film z wypowiedzią premiera: „Jakiekolwiek ograniczenia są niepotrzebne, powinniśmy przejść nad tą pandemią, nie wdrażając takich ograniczeń. Kto umrze, to umrze, i trudno”. Manipulacja polegała na tym, że z początku wypowiedzi usunięto słowa: „Są w naszym społeczeństwie osoby, które uważają, że…”, co zupełnie zmieniło sens wypowiedzi premiera.
Techniki manipulacji w reklamie
Reklama ma wzbudzić w nas pewną określoną potrzebę i zachęcić do kupna reklamowanego towaru, wpływając na naszą podświadomość. Po czym można poznać manipulację w reklamie?
- Bardzo często używane są słowa wartościujące, które mają dobrze ocenić towar. Możesz to rozpoznać, jeśli usłyszysz takie określenia jak: najlepszy, najskuteczniejszy, najtańszy itp.
- Odwoływanie się do nauki – nierzadko w reklamach podaje się dane czy wykresy, które mają przekonać cię, że dany towar naprawdę warto kupić.
- Powoływanie się na autorytet – taki chwyt najłatwiej możesz zauważyć w reklamach leków, o których opowiada lekarz, ubrany dodatkowo w biały kitel. Dzięki temu masz mieć przekonanie, że to osoba doskonale znająca temat proponuje ci zakup leku.
- Obietnice bez pokrycia, to sugestia, że po zakupie danego towaru spotka cię to, co widzisz w reklamie. Przykładowo, reklama jednego z popularnych napojów ukazuje szczęśliwą rodzinę przy świątecznym stole. Tak więc napój ten ma się kojarzyć nie tylko z dobrym smakiem, lecz także przyjemnością z powodu czasu spędzanego z bliskimi.
Zobacz także: Co to jest manipulacja i jak na nas działa?
Fot. Adobe Stock
