Choć określenia tuzin czy kopa nadal są spotykane, istnieje wiele jednostek miary używanych w Polsce jeszcze w XIX wieku, które obecnie odeszły już w zapomnienie. Można jednak trafić na nie w wielu starych tekstach. Sprawdź, czy wiesz, ile wynosi tuzin, mendel i wielka setka.
Mało kto zna jednostki, które używane były na ziemiach polskich, niewiele osób również o nich kiedykolwiek słyszało. Obecnie światowy system miar i wag jest dość ujednolicony. Nie oznacza to jednak, że nie warto zapoznać się z pojęciami tuzina czy kopy, które były codziennością naszych przodków, a także ich przełożeniem na czasy współczesne.
Kiedy i jak stosowano staropolskie miary?
Staropolskie miary stosowane kilkaset lat temu znalazły swoje zastosowanie przede wszystkim w wymianie handlowej oraz w systemie obrachunkowym. Niektóre z nich na terenie Polski były stosowane już od XIV nawet do XIX wieku. Poniższe jednostki to określenia używane do wyznaczania np. konkretnej liczby danego towaru.
Jak stare miary określały liczbę?
- Tuzin to określenie dla 12 sztuk.
- Mendel to ¼ kopy, czyli 15 sztuk (podobnie jak w przypadku kwadransa, stanowiącego ¼ godziny, czyli 15 minut).
- Sztyga to 20 sztuk.
- Izba to 40 sztuk.
- Jedna kopa to 60 sztuk, czyli 5 tuzinów.
- Wielka setka to 120 sztuk, czyli 10 tuzinów lub 2 kopy.
- Jeden gros to zwielokrotnienie tuzina. Gros to 144 sztuki, czyli 12 tuzinów (określanych również mianem dużego tuzina lub tuzinem tuzinów).
- Wielki tysiąc to 1440 sztuki, czyli 120 tuzinów, a także 10 grosów.
- Wielki gros to w przeliczeniu 1728 sztuk, czyli tuzin grosów.