Definicja naturalizmu najczęściej odsyła do literatury i sztuki. Chodzi bowiem o prąd z połowy XIX wieku, który zakładał konieczność rejestrowania życia we wszystkich jego przejawach, także tych bardzo brutalnych i szokujących.
Naturalizm był następstwem i rozwinięciem realizmu. Pojawił się w pozytywizmie (II poł XIX w) we Francji i rozprzestrzenił się w innych krajach. Najczęściej wymieniane cechy naturalizmu to brutalizm, biologizm, fizjologizm. Naturaliści nie skupiali się jednak tylko na tak radykalnych obrazach życia.
Naturalizm – co to takiego?
Definicja naturalizmu jest trudna, ponieważ termin ten może oznaczać wiele różnych zjawisk:
- w filozofii – to tłumaczenie wszystkich zjawisk w kontekście działania praw przyrody,
- w socjologii – założenie, że społeczeństwo to też część przyrody, w związku z tym w społeczeństwie działają te same prawa, co w przyrodzie (determinizm, eliminacja słabszego itd.),
- w literaturze i sztuce – koncepcja artystyczna zakładająca wierne rejestrowanie zjawisk życia.
Realizm i naturalizm – narodziny i rozkwit oraz cechy nurtów
Źródłem realizmu i naturalizmu był rozwój nauk przyrodniczych w epoce pozytywizmu a także odejście od romantycznego opisywania świata na rzecz wiernego odtwarzania i pokazywania go takiego, jakim jest – bez upiększania. Naturalizm rozwinął się na kanwie realizmu. Naturalizm w pozytywizmie razem z realizmem były najważniejszymi, często przeplatającymi się kierunkami artystycznymi epoki. Cechy realizmu i naturalizmu były podobne:
- chodziło o przedstawianie “nagiego życia”,
- zainteresowanie wszystkimi warstwami społecznymi,
- obserwowanie mechanizmów społecznych decydujących o tym, kto przetrwa, a kto nie.
Naturalizm był jednak bardziej obrazowy. Chodziło o możliwie jak najdokładniejsze zaprezentowanie prawdy życia, niczym w fotografii. Naturalizm oznaczał także zainteresowanie biologizmem (człowiekiem jako konkretnym organizmem), fizjologią człowieka, jego seksualnością. Łączyło się to również z naturalizmem w filozofii i socjologii, gdzie zakładano, że w społeczeństwie działają te same prawa, co w przyrodzie.
Rozkwit naturalizmu miał miejsce w epoce Młodej Polski. Również w dwudziestoleciu międzywojennym był istotnym składnikiem koncepcji światopoglądowych i artystycznych, przede wszystkim dla tych artystów, którzy skupieni byli na prezentowaniu sytuacji niższych warstw społecznych.
Źródła:
https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n5_(17)/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n5_(17)-s98-112/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n5_(17)-s98-112.pdf
