Cechy średniowiecza to przede wszystkim feudalizm, teocentryzm, uniwersalizm. Koncentracja na Bogu i życiu po śmierci sprawiała, że z pola widzenia nieco ginął człowiek i jego ziemskie potrzeby.
Popularność motywu śmierci w średniowieczu pokazuje z jednej strony dominację określonego sposobu myślenia, z drugiej – próbę oswojenia tego problemu.
Średniowiecze – ramy czasowe
Ramy czasowe średniowiecza wyznaczają dwa ważne wydarzenia:
- rok 476 – zdobycie Rzymu przez barbarzyńców, upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego),
- rok 1453 – upadek Konstantynopola.
Za wydarzenia ważne dla zakończenia epoki średniowiecza uznaje się także:
- 1450 – wynalezienie druku przez Gutenberga,
- 1492 – odkrycie Ameryki przez Kolumba.
Cechy średniowiecza – najważniejsze wyróżniki
Kościół w średniowieczu odgrywa ogromną rolę i w znaczący sposób wpływa na uniwersalizm tej epoki, kształtowanie się określonych wzorów osobowych, nieustanną obecność motywu śmierci, grzechu, walki z szatanem. Średniowiecze jest teocentryczne, a więc zorientowane na Boga w tym sensie, że perspektywa religijna odciska piętno na każdym aspekcie życia. To zresztą tłumaczy, dlatego motyw śmierci w średniowieczu był tak silnie obecny.
Ważnym elementem jest także system feudalny w średniowieczu, który tworzy strukturę hierarchiczną w społeczeństwie i sprawia, że społeczeństwo dzieli się na duchowieństwo, rycerstwo i chłopstwo.
Na czym polega uniwersalizm średniowiecza?
Uniwersalizm średniowiecza jest jedną z bardziej wyrazistych cech tej epoki. Mamy do czynienia z niezwykłym ujednoliceniem Europy, ponieważ dominuje:
- jeden język urzędowy, jakim jest łacina
- jedna religia, czyli chrześcijaństwo, z jedną głową Kościoła – papieżem,
- jedna jest władza świecka – wszyscy są właściwie zależni od cesarza niemieckiego,
- obowiązuje jeden światopogląd teocentryczny,
Uniwersytety w średniowieczu kształcą wszystkich tak samo. W literaturze średniowiecza dominuje temat Boga i ascetycznego życia, które ma doprowadzić do zbawienia po śmierci. W kulturze i społeczeństwie ominują powszechne wzorce osobowe: ascety, dobrego rycerza, szlachetnego władcy.
Zobacz także: Epoki literackie – ramy czasowe
Architektura średniowiecza
W średniowieczu dominują dwa style architektoniczne:
- romański – bardziej ascetyczny, masywny, z grubymi murami, małymi oknami,
- gotycki – bardziej strzelisty, z wysokimi oknami, większą ilością zdobień.
