Barok zadziwia, niepokoi, czasami nawet szokuje. Malarstwo, rzeźba, architektura baroku to dynamizm, przepych, ale i nieoczywiste połączenia. Literatura i filozofia – starcie racjonalizmu i empiryzmu, teocentryzmu i libertynizmu.
Sztuka baroku zadziwia. Jej wyróżnikiem jest przede wszystkim nieoczywiste połączenie przeciwstawnych sobie elementów.
Barok – ramy czasowe
Epoka baroku, której nazwa pochodzi od włoskiego określenia „barocco”, co oznacza dziwność i nietypowość i portugalskiego określenia na perłę o nietypowym kształcie, to okres w literaturze, sztuce i filozofii, który trwał od końca XVI wieku (1545 roku i Soboru Trydenckiego) do XVIII wieku. Barok w Polsce z kolei to okres od początku lat 30. XVII roku do lat 30.-40. XVIII wieku.
Cechy baroku
Architektura czy malarstwo baroku są wyjątkowo charakterystyczne i trudno pomylić je z artefaktami z innej epoki. Co to barok? To przede wszystkim połączenie przeciwstawnych sobie elementów – np. religijności i cielesnych doznań (rzeźba Ekstaza świętej Teresy Berniniego), teocentryzmu i teatralności (fresk Apoteoza świętego Ignacego, który namalował Pozzo). Podobne tendencje można odnaleźć w filozofii (np. Pascala) i literaturze (w Polsce u Mikołaja Sępa Szarzyńskiego). Tutaj manieryzm łączy się z motywem vanitas w sztuce i literaturze baroku, zmysłowe jest obok boskiego, wiara w człowieka łączy się z przekonaniem o jego kruchości.
Jeśli chodzi o architekturę baroku to wyróżnia się ona ciężkimi proporcjami przy jednoczesnym przepychu, monumentalizmie i bardzo bogatym zdobnictwie.
Barok i sarmatyzm
Obrazy baroku różnie przedstawiają się w każdym z krajów. Wyróżnikiem polskiego baroku był z pewnością sarmatyzm, a więc przekonanie polskiej szlachty, że wywodzi się ona od antycznego rodu. Sarmatyzm jako cecha charakterystyczna baroku polskiego miał jednak swoją kulturę: bogate, charakterystyczne szaty, styl pisania łączący polszczyznę z łaciną i językiem włoskim, w końcu filozofię wolności szlacheckiej.
Zobacz także: Epoki literackie – ramy czasowe
Fot. Adobe Stock
