Lawina to gwałtowne przesuwanie się mas śniegu, a także logu, fragmentów skał, ziemi lub mieszaniny wszystkich tych elementów.
Lawina śnieżna tak naprawdę bardzo często składa się nie tylko ze śniegu…
Czym jest lawina?
Lawina śnieżna pojawia się w momencie, gdy masy śniegu zalegające na stokach tracą stabilność i zaczynają się przemieszczać. Ze stoku może spadać, zsuwać się lub staczać zarówno sam śnieg, jak i jego mieszanka z lodem, kawałkami skał czy ziemią. Według przekazów historycznych pierwszymi ofiarami lawiny byli żołnierze Hannibala, kiedy w 218 r. p.n.e. maszerowali na północ przez Alpy. Lawina porwała wówczas 18 tysięcy ludzi.
Największa lawina na świecie, której pełnym poświadczeniem dysponujemy, to ta z grudnia 1916 roku. Pochłonęła ona 10 tysięcy żołnierzy, rozlokowanych na austriacko-włoskim froncie. Uderzyła w nich schodząc z prędkością ponad 100 kilometrów na godzinę.
Największe lawiny w Polsce nie są aż tak niebezpieczne, jak te pojawiające się w np. w Alpach, natomiast i tak bywają bardzo groźne.
Najtragiczniejszy wypadek w polskich górach, to lawina w Białym Jarze w Karkonoszach, która zeszła 20 marca 1968 roku. Porwała wówczas 25 osób, a pogrzebała 19 z nich.
Inna, potężna i bardzo dramatyczna to lawina w Tatrach z 2003 roku. 28 stycznia 2003 lawina pod Rysami porwała grupę licealistów z Tychów i jednego z opiekunów. Niestety, 9 uczestników wycieczki zginęło, a jedynie jedna osoba przeżyła.
Przyczyny lawin. Jak powstaje lawina?
Przyczyny lawin trudno jednoznacznie określić, ponieważ pojawiają się one w wyniku splotu kilku różnych czynników. Znaczenie ma tutaj z pewnością nachylenie stoku. Najbardziej podatne na schodzenie lawin śnieżnych są stoki o nachyleniu 25-50°. Lawiny pojawiają się na gładkich zboczach, w stromych żlebach, rynnach, depresjach czy kotłach. Pojawianiu się lawin sprzyjają:
- odwilż, która sprawia, że woda wytapiająca się w dolnej części ciężkiej pokrywy śnieżnej sprzyja odspojeniu masy śniegu od zmrożonego podłoża lub niższej warstwy. Wówczas pokrywa traci swoją stabilność i jest podatna na zsunięcie się;
- określony typ pokrywy śnieżnej – lawina pojawia się najczęściej przy świeżych opadach śniegu (świeży, puszysty śnieg nie jest mocno związany ze starym, twardym), przy śniegu zbitym, szreni i lodoszreni;
- intensywne opady – zarówno śniegu, jak i deszczu, powyżej 20 cm;
- duże dobowe wahania temperatur;
- długotrwałe mrozy;
- intensywny wiatr.
Zobacz także: Deszcz, śnieg, grad, szron – rodzaje opadów i osadów atmosferycznych
Jak się chronić przed lawiną?
Występowanie lawin śnieżnych można częściowo przewidzieć dzięki geofonom, czyli urządzeniom rejestrującym drgania podłoża. Urządzenia takie montuje się w określonych strefach podwyższonego ryzyka, ale nie wszędzie. TOPR (Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe) monitoruje na bieżąco stopień zagrożenia lawinowego i wydaje stosowne komunikaty. Ostrzeżeń takich pod żadnym pozorem nie można ignorować.
Źródła:
- https://www.centrumratownictwa.com/blog/lawina-jak-postepowac-w-razie-zagrozenia
- https://wspinanie.pl/2005/01/lawiny-poradnik-czesc-2-jak-powstaja-lawiny/
- https://portaltatrzanski.pl/wiedza/przyroda/lawiny-sniezne,1775
- https://www.ppoz.pl/roznosci/index/Lawiny-sniezne/idn:2365
