Każdy z nas na pewno wie, co to są i kiedy są andrzejki. Nie wszyscy jednak wiedzą skąd się wziął ten zwyczaj i dlaczego obchodzi się go akurat w wigilię dnia św. Andrzeja.
Lanie wosku w andrzejki to jedna z najbardziej znanych tradycji w naszej kulturze. Ogólnie wiadomo, jakie jest znaczenie lania wosku w andrzejki. Do innych tradycji andrzejkowych należy też wróżba z butami czy przekłuwanie szpilkami serca z imieniem ukochanego. Dowiedz się, jaka jest historia andrzejek.
Kiedy są andrzejki?
Andrzejki to wieczór wróżb, które odprawia się w nocy z 29 na 30 listopada w wigilię dnia świętego Andrzeja. Święty Andrzej jest patronem Szkocji, Grecji i Rosji. Był jednym z dwunastu apostołów. Co ciekawe, kiedyś wróżby andrzejkowe przeznaczone były tylko dla niezamężnych dziewcząt, które chciały dowiedzieć się, kiedy wyjdą za mąż (dla mężczyzn odpowiednikiem andrzejek były katarzynki). Stąd wzięło się przysłowie „Na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja”. W dawnych czasach znaczenie wróżb w andrzejki traktowano bardzo poważnie i odprawiano je indywidualnie w dużym skupieniu. Na podstawie wróżby decydowano, kto jest dobrym kandydatem na męża. Później wróżby odprawiano dla grupy panien na wydaniu, a obecnie jest to po prostu zabawa, w której uczestniczą zarówno kobiety i dziewczęta, jak i mężczyźni oraz chłopcy.
Andrzejki – historia święta
Choć Andrzejki są bardzo popularnym świętem, nie wiadomo do końca, skąd się wywodzą. Według niektórych badaczy historia święta andrzejek zaczyna się w starożytnej Grecji. Podkreślają oni podobieństwo w greckim imienia Andrzej, czyli Andreas ze słowami aner i andros oznaczającymi mężczyznę. Według innych badaczy związane są z wierzeniami starogermańskimi i kultem boga Frejra, który jest bóstwem bogactwa, miłości i płodności. Okazuje się więc, że historia i tradycja andrzejek nie jest związana z życiem św. Andrzeja. Andrzejki obchodzone są na pewno od XII wieku, ale istnieją dowody, że andrzejki mają dłuższą historię i tradycję. Święto obchodzone było w Niemczech, Szwajcarii, Czechach, Słowacji, na Ukrainie, Rosji czy w Rumunii.
Andrzejki – historia święta w Polsce
Pierwszy raz w Polsce o andrzejkowej tradycji napisał w 1557 roku Marcin Bielski w komedii „Justyn i Konstancja”. Można tam przeczytać o znaczeniu lania wosku w andrzejki: „Nalejcie wosku na wodę, ujrzyjcie swoją przygodę. Słuchałam od swej macierzy, gdy która zmówi pacierze. W wigilię Andrzeja świętego ujrzy oblubieńca swego”. Wróżby andrzejkowe zamykały czas zabawy i rozrywek w codziennym życiu i otwierały czas adwentu, czyli przygotowania to świat Bożego Narodzenia. Kiedyś nazwano je jędrzejki lub jędrzejówki.
Co ciekawe, istnieją teorie, według których tradycja i historia andrzejek ma związek z obchodami święta ku czci zmarłych z czasów przedchrześcijańskich. Uważano, że w tym czasie błąkające się po świecie dusze zmarłych mogą uchylić rąbka tajemnicy związanej z przyszłością i pomóc wybrać odpowiedniego kandydata na męża.
Rys. Adobe Stock
