Onomatopeja ma różne funkcje. Przede wszystkim obrazowo przedstawia rozmaite zjawiska. Może także dynamizować albo uspokajać dany opis. Przykłady onomatopei znajdziesz w poezji, komiksie i życiu codziennym.
Onomatopeją posługuje się każdy z nas, często tylko robimy to nieświadomie.
Co to onomatopeja?
Onomatopeja to środek stylistyczny (figura retoryczna), który polega na tym, że słowa są dobierane w taki sposób, aby oddawały brzmienie jakiegoś dźwięku. Może to być wyraz dźwiękonaśladowczy, który imituje szczekanie psa, plus wody, grzmot. Onomatopeje mogą być także bardziej rozbudowane: z ich pomocą można oddawać ruch pociągu albo ptasie trele za oknem. Definicja onomatopei wskazuje, że efekt ten można osiągać różnymi środkami: neologizmami, glosolaliami, istniejącymi już w mowie wyrazami.
Przykłady onomatopei
Na pytanie, co to jest onomatopeja, najlepiej odpowiedzieć przykładem. Do wyrazów dźwiękonaśladowczych zaliczymy między innymi:
- hau, hau (co ciekawe, psy w każdym języku szczekają inaczej: woof, woof; guau, guau; mung, mung; vow,vow),
- ćwir, ćwir,
- plask,
- bum,
- puk, puk.
Sprawdź więcej przykładów wyrazów dźwiękonaśladowczych.
Onomatopeja w literaturze
Przykładów onomatopei w literaturze znajdziesz bardzo wiele. Dwa klasyczne przykłady to oczywiście wiersze Juliana Tuwima:
- Lokomotywa,
- Ptasie radio.
Już w tych dwóch utworach dla dzieci widać wyraźnie, że w onomatopei nie chodzi jedynie o użycie wyrazów dźwiękonaśladowczych, ale na przykład o takie ich ustawienie w wierszu, aby był on dodatkowo zrytmizowany. Ważną funkcję pełni także aliteracja, która polega na postawieniu obok siebie wyrazów z tą samą głoską. Jak będzie to „r” (ryczy, rwie, grozi) – wiersz będzie bardziej dynamiczny. Jak „s”, „sz”, „ś” – nieco spokojniejszy.
Bardzo ważnym przykładem onomatopei jest opisy burzy w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza (autor świetnie oddał nie tylko głosy lasu, ale i dynamikę tego zjawiska) oraz wiersz Reduta Ordona (odgłosy towarzyszące obronie twierdzy).
