Prawa człowieka to prawa, które przysługują każdemu. Nie są zależne od państwa, w którym żyjesz czy od tego, jaką zajmujesz pozycję społeczną.
W 1948 roku ONZ ogłosiła Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Osiemnaście lat później powstał Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, a także Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych. W tych dokumentach wyodrębniono trzy generacje praw człowieka.
Podstawowe prawa człowieka, czyli I generacja praw
W Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych ONZ zdefiniowała prawa człowieka I generacji. Są to prawa podstawowe, które przysługują każdemu człowiekowi niezależnie od tego, w jakim państwie żyje i jaki tam obowiązuje ustrój. Podstawowe prawa I generacji to m.in.:
- prawo do życia,
- prawo do wolności osobistej,
- prawo do wolności wyznania,
- prawo do własności,
- prawo do równości wobec prawa,
- prawo do wolności sumienia.
Prawa socjalne, kulturalne i ekonomiczne, czyli prawa II generacji
Prawa II generacji ogłoszono w 1966 roku w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych. Co do zasady prawa te gwarantują człowiekowi bezpieczeństwo socjalne oraz życie na odpowiednim poziomie. Zapewniają też każdemu rozwój fizyczny i duchowy. Zalicza się do nich prawa socjalne, kulturalne i ekonomiczne. Są to m.in.:
- prawo do pracy,
- prawo do wynagrodzenia,
- prawo do wypoczynku,
- prawo do ochrony zdrowia,
- prawo do nauki,
- prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym.
Prawa III generacji dla państw i narodów
Prawa III generacji różnią od dwóch poprzednich grup. Przede wszystkim dlatego, że nie odnoszą do jednostek, ale do całych zbiorowości. Tymi zbiorowościami są najczęściej państwa. Do podstawowych praw III generacji należą:
- prawo do pokoju,
- prawo do demokracji,
- prawo do pomocy humanitarnej,
- prawo do rozwoju,
- prawo do równości wszystkich ludów i narodów,
- prawo do ochrony danych osobowych.
Zobacz także: Prawa człowieka – historia i organizacje strzegące tych praw
Fot. Geralt Altmann / Pixabay
