Wyobraź sobie świat, w którym nie możesz swobodnie funkcjonować, obawiasz się o swoją wolność, a nawet życie. Aby nie być szykanowanym, musisz udawać kogoś innego, niż jesteś. W takim świecie nie są przestrzegane prawa człowieka.
Przestrzeganie praw człowieka wymaga stałej kontroli. W tym celu powoływane są do życia międzynarodowe organizacje. Są to m.in. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Amnesty International czy Human Rights Watch.
Czym są prawa człowieka?
Prawa człowieka to idea, która zakłada, że każdemu człowiekowi przysługują określone prawa. Ich źródłem jest przyrodzona każdemu człowiekowi godność ludzka. Prawa te mają kilka cech charakterystycznych:
- są prawami powszechnymi, które przysługują każdemu człowiekowi na całym świecie,
- przysługują od momentu urodzenia, czyli są prawami przyrodzonymi,
- są prawami naturalnymi, czyli nie muszą być potwierdzane przez żadną władzę,
- mają charter niezbywalny – nie można z nich zrezygnować,
- są nienaruszalne, czyli żadna władza nie może ich ograniczyć czy zmienić,
- stanowią integralną całość, nie można ich dzielić.
Historia praw człowieka
Sprawa respektowania praw człowieka znana jest od wieków. Za pierwszy dokument nawiązujący do tego zagadnienia można uznać Wielką Kartę Swobód wydaną przez króla Anglii Jana bez Ziemi w 1215 roku. Stanowiła ona, że żaden wolny człowiek nie może być pojmany, uwięziony ani wyrzucony ze swojej posiadłości. W 1573 roku w Polsce uchwalano konfederację warszawską, która zapewniała wolność wyznania szlachcie w Rzeczypospolitej. W 1919 roku powstał Czerwony Krzyż, w 1920 Liga Narodów, ale dopiero II wojna światowa uświadomiła potrzebę międzynarodowej ochrony praw człowieka.
Powszechna deklaracja praw człowieka
10 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (główny organ ONZ) podjęło historyczną uchwałę. Tego dnia uchwaloną Powszechną deklarację praw człowieka. Trzy lata wcześniej zakończył się najstraszliwszy konflikt zbrojny w dziejach świata – II wojna światowa. Co prawda już w 1945 roku podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, która w kilku punktach podejmuje kwestie związane z prawami człowieka, ale kiedy na jaw wyszły zbrodnie nazistowskie, uznano za konieczność stworzenie dokumentu, który będzie stanowił kartę praw człowieka. Przyjęto ją bez głosu sprzeciwu, choć osiem państw wstrzymało się od głosu. Wśród nich była Polska, która wówczas prowadziła politykę zagraniczną uzależnioną od ZSRR. Państwa bloku socjalistycznego wstrzymały się od głosu pod pretekstem braku zapisu w Deklaracji konieczności walki z faszyzmem. Na pamiątkę uchwalenia Powszechnej deklaracji praw człowieka 10 grudnia obchodzony jest Dzień Praw Człowieka.
Zobacz także: Ludzka solidarność wobec wspólnego wroga kiedyś i dziś
Fot. Adobe Stock
